I. GİRİŞ

Bireyler rekabet olmadan sağlıklı bir yaşam sürdürmek, sosyal ilişkilerini geliştirmek yahut kurmak amacıyla spor yapabileceği gibi rekabet edilebilir sonuçlar elde etmeye yönelik sporlar da yapabilmekte ve bu tür sporlara rekabet sporları denilmektedir. Futbolun da bu tanımdaki rekabet sporlarından olduğu söylenebilecektir.

Rekabet sporları gerek ekonomik boyutu gerekse sosyal boyutu itibariyle belirli düzenlemelere tabi tutulması gerekmektedir. Ülkemizde ve dünyada futbol spor faaliyetinden öte bir endüstri haline dönüşmüştür. Hatta bazı futbolculara ödenen transferler ücretleri bir çok ülkenin milli gelir toplamına yakın olmakta ve bu devasa ekonomik boyutu olan bir sektörün kapitalist sistemin gerekleri de başta olmak üzere herhangi yasal düzenlemeye tabi tutulmaması düşünülemeyecektir. [1]

Bu çalışmada ülkemizdeki yasal düzenlemelerden ulusal ve uluslarası bağlamda disiplin yargılamaları genel çerçevede alınacaktır.

II. TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU

Futbol rekabet ve başarıları kadar gerek saha içerisinde ve dışında karşılaşma öncesi, sonrası bir çok disiplin ihlali gerçekleşmekte olup Türkiye’de buna ilişkin başlıca 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun gereğince Türkiye Futbol Federasyonunca hazırlanan ve Resmi Gazetede ilan edilmek suretiyle “TFF Futbol Disiplin Talimatı” mevcuttur.

Türkiye Futbol Federasyonu 5894 sayılı “Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunu” ile düzenlenmiştir. 5894 sayılı Kanunun 3. Maddesinde Türkiye Futbol Federasyonun görevleri sayılmış olup bunlardan en temel görevi Türkiye’deki her türlü futbol faaliyetini yürütmek, düzenlemek ve denetlemektir. Ayrıca Türkiye Futbol Federasyonu tam bağımsız (özerk), özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliği olan bir federasyondur.[2]

Türkiye Futbol Federasyonunun hukuki yapısı da tartışmalı olup doktrindeki bir görüşe göre TFF özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip, özerk bir kuruluş olarak özel hukuk tüzel kişisi kabul edilmektedir. Kanunlarda kendisi için öngörülen özel hükümler dışında Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Dernekler Kanunu hükümlerine tabi olmaktadırlar. [3] Doktrindeki bazı yazarlara göre ise TFF ve diğer spor federasyonları kamu tüzel kişiliğine sahip ve idari teşkilatlanma içerisinde hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşları arasında görülmelidir. [4] Danıştay ise TFF’nin özel hukuk tüzel kişisi olduğu görüşünü benimsemektedir.[5]

5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunu’nun 15. Maddesinde ise cezalar başlığına havi olup futbol müsabaka ve faaliyetlerinde kulüplere ve kişilere disiplin ihlalleri ve sportmenliğe aykırı fiiller ve bunlara uygulanacak cezalar, FIFA ve UEFA kurallarına uygun olarak TFF Statüsü ve Statünün çizdiği çerçevede Yönetim Kurulunun yapacağı talimatlarla belirlenir hükmüne yer verilmiştir. Ayrıca kanunun 5/1 maddesinde TFF bünyesindeki kurullar sayılmış olup disiplin işlemleri ile ilgilenecek olan kurul 5/1-b maddesinde disiplin kurulu olarak belirtilmiştir. Yine aynı kanunun 6. Maddesinde ise tahkim kurulunun TFF’nin en üst hukuk kurulu olduğu ve TFF nezdinde en üst karar merci olduğu belirtilmiştir.[6]

5894 sayılı Kanunun 5. Maddesinde görüldüğü üzere Tahkim Kurulu dışındaki diğer hukuk kurullarını ilk derece hukuk kurulu olarak nitelendirilmiştir. İlk derece hukuk kurulları TFF Statüsü, TFF’nin diğer talimat ve düzenlemelerin uygulanmasından ortaya çıkan ihtilaflarda yetkili mercidir. İlk derece hukuk kurulu kararlarına karşı ise kararın tebliğinden 7 gün içerisinde itiraz edilmediği takdirde karar kesinleşir. 5894 sayılı Kanunun göre ise 6. Maddesine göre Tahkim Kurulu TFF’nin en üst kurulu ve nihai karar mercidir.[7]

III.  TFF HUKUK KURULLARI

1. Genel Olarak

Spor insanların birlik ve beraberlik duygularını geliştirebilecek, ulusal ve uluslararası alanda dostluklar kurabilecek yahut pekiştirebilecek bir alan olduğundan ötürü büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle tüm sporlar gibi bir spor türü olan futbolun da “fair play” ilkeleri ve belirli bir disiplin dahilinde oynanması gerekmektedir. Fair play sporun kurallara, oyun disiplinine uygun ve rakiplere saygılı olarak yapılması olarak tanımlanmaktadır.[8] Bu  disiplini sağlamak için ulusal ve uluslararası kuruluşlar mevcuttur.

Spor hukukunda disiplin kavramı ise sporun amaç ve ilkelerine aykırı davranışlar sergileyen kişilerin tabi olacakları müeyyideler olarak ifade edilebilecektir.[9] Ülkemizde Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Kurulları Futbol Disiplin Talimatı çerçevesinde kulüpler ve kişiler tarafından işlenen her türlü disiplin ihlalini incelemekle yetkili ve görevli kurullardır.

TFF tarafından disiplin soruşturmasını başlatan kişiler disiplin müfettişleridir. Futbol müsabakalarının tamamlanmasının ardından müsabakada görevli hakem, gözlemci ve temsilci raporları Türkiye Futbol Federasyonuna gönderilir. Bu raporlar disiplin müfettişleri tarafından incelenmekte ve disiplin ihlali söz konusu olduğundan müfettişler tarafından disiplin yargılaması başlatılmaktadır.

2.  Disiplin Kurulları

Disiplin kurulları Türkiye’de oynanan profesyonel ve amatör kulüplerde disiplin kurallarına aykırılık teşkil eden eylemleri tespit eden ve Futbol Disiplin Talimatı çerçevesinde yaptırım uygulayan kurumlardır. TFF Disiplin kurulları ise Türkiye Futbol Federasyonu Statüsü m. 57 gereğince 3’e ayrılır:

• İl Disiplin Kurulları
• Amatör Futbol Disiplin Kurulları
• Profesyonel Futbol Disiplin Kurulları

Disiplin kurulları verecekleri kararlarda bağımsızdır ve görüşmeler kural olarak kapalı oturumlarda gerçekleştirilir.

Futbol Disiplin Talimatı madde 70’e göre disiplin kurulu üyeleri tarafsızlıklarından ciddi şüpheyi gerektirecek haklı sebeplerin varlığı halinde ilgili dosyaya ilişkin olarak kuruldan derhal çekilmek zorundadır. Maddenin devamında ise tarafsızlığı gölgeye düşürecek haller tadadi olarak sayılmıştır. Disiplin kurulu üyesi :

• Disiplin dosyası ile doğrudan veya dolaylı olarak kişisel ya da bir tüzel kişinin organı olarak ilgili ise
• Disiplin dosyası kurullarında görev aldığı bir kulüple ilgili ise
• Disiplin dosyası tarafları ile arasında üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil olmak üzere) kan veya kayın hısımlığı söz konusu ise
• Disiplin dosyası tarafları veya temsilcileri ile arasında maddi menfaat birliği veya yakın ilişki söz konusu ise ilgili dosyadan çekilmek zorundadır.

Bu hususlar dışında tarafsızlığının şüpheye düşeceğini öngören disiplin kurulu üyesi bu durumu derhal Disiplin Kurulu Başkanlığına bildirmelidir. Üyenin tarafsızlığının şüpheye düşeceği bir durum olursa tarafsızlığın şüpheye düşeceğinin öğrenildiği tarihten itibaren 5 gün içerisinde Disiplin Kurulu’na yazılı ve gerekçeli olarak disiplin dosyasının taraflarından birisi de bildirebilir. Böyle bir itiraz durumunda Disiplin Kurulu itiraz edilen üyenin yokluğunda toplanıp toplanarak itirazı karara bağlar. Bu karara karşı nihai karar ile birlikte Tahkim Kurulu’na başvurmak mümkündür.

Disiplin kurulu üyeleri soruşturma konusu bilgileri gizli tutmak ve açıklamamak ile yükümlüdür.

Ağır kusurları hali hariç olmak üzere, Disiplin Kurulu üyeleri ve disiplin müfettişleri verdikleri kararlardan ve işlemlerden dolayı sorumlu tutulamayacaktır.

A-    İl Disiplin Kurulu

İl Disiplin Kurullarının görevleri Futbol Disiplin Talimatı m. 67’de düzenlenmiş olup buna göre il disiplin kurulları kuruldukları illerde amatör futbol faaliyetlerinde bulunan kulüp, futbolcu ve diğer kişilerin fiillerinden doğan disiplin ihlallerini birinci derecede değerlendirmek ve bu talimat hükümleri çerçevesinde gerekli kararları vermekle görevlidir.

Futbol Disiplin Talimatının 66. Maddesinde ise il disiplin kurullarının oluşumu düzenlenmiş olup buna göre il disiplin kurulu üyelerini Amatör İşler Kurulu’nun teklif etmesi gerekmektedir ve bu üyeler TFF başkanı tarafından atanmaktadır. Üye sayısı ise illerin sportif faaliyetlerinin yoğunluğuna göre belirlenmektedir.  Bu kurulun görevi de TFF yönetim kurulunun görevi ile eş olup TFF yönetim kurulunun görevi bittiğinde il disiplin kurulunun da görevi sona ermektedir.

İl disiplin kurulu başkan ve vekilinin hukuk fakültesi mezunu olma şartı bulunmaktadır. Diğer üyeler faal olmayan ve herhangi bir kulüpte görevi bulunmayan yönetici, teknik direktör, antrenör, hakem ve futbolcular arasından atanabilir.

Futbol Disiplin Talimatı m. 87 gereğince İl Disiplin Kurulları tarafından kişilere verilen ihtar kınama, iki veya daha az, müsabakadan men, soyunma odası ve yedek kulübesine giriş yasağı ile on beş gün (on beş dahil) stadyuma giriş yasağı veya hak mahrumiyeti cezası ve kulüplere verilen bir müsabaka için saha kapatma ya da müsabakayı seyircisiz oynama cezaları kesin olup bu ceza kararlarına itiraz edilemez. Bu kararlara karşı Amatör Futbol Federasyonu Kuruluna karşı itiraz edilemez.

B-    Amatör Futbol Disiplin Kurulu (AFDK)

Amatör Futbol Disiplin Kurulu’nun görevleri Futbol Disiplin Talimatı madde 63’te düzenlenmiş olup buna göre AFDK Türkiye birinciliğine varan futbol müsabakalarına katılan amatör kulüpler ile bu kulüplerde görevli futbolcu, yönetici, görevli ve diğer kişilerin fiillerinden doğan disiplin ihlalleri ile aynı müsabakalarda görev yapan hakem ve diğer görevlilerin disiplin ihlallerini ilk derecede karara bağlar.

Amatör Disiplin Kurulu yukarıda bahsedilen Futbol Disiplin Talimatı madde 68’deki il disiplin kurulunun kesin olmayan kararlarına karşı itiraz mercidir. Bir başka ifade ile AFDK, il disiplin kurulunun kesin olmayan kararlarına karşı itiraz ve denetim merci olarak görev yapmaktadır.

AFDK ayrıca Futbol Disiplin Talimatı m. 63/3’e göre İl Disiplin Kurulları arasındaki görev ve yetki uyuşmazlıklarını inceleyip kesin olarak karara bağlar. [10]

C-    Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu (PFDK)

Profesyonel Futbol Disiplin Kurulunun görevleri Futbol Disiplin Talimatının 64. Maddesinde düzenlenmiş olup ilgili maddeye göre PFDK profesyonel futbol faaliyetlerinde bulunan kulüp, futbolcu, teknik adam, yönetici, müsabaka görevlileri ve profesyonel futbolda görevli diğer kişilerin fiillerinden doğan disiplin ihlallerini ilk derece olarak karara bağlar.[11]

AFDK ve PDFK’nın nasıl oluşacağı ise TFF Futbol Disiplin Talimatı m. 62’de düzenlenmiş olup buna göre Amatör Futbol Disiplin Kurulu ve Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu TFF Başkanı’nın teklifi, TFF Yönetim Kurulu’nun onayı ile atanacak birer başkan ve altışar asıl üyeden oluşur. Disiplin Kurullarına aynı usulle asıl üye sayısı kadar yedek üye atanır. Disiplin Kurulları, TFF Yönetim Kurulunun görevde kaldığı süre ile sınırlı olarak görev yaparlar. Atanacak asıl ve yedek üyelerin en az beş yıllık mesleki tecrübeye sahip hukukçu olması zorunludur. Ölüm, istifa ve başka nedenlerle oluşan boşalmalarda, boşalan görev için aynı usulle on beş gün içinde atama yapılır. Atama yapılıncaya kadar, Disiplin Kurulu Başkanı, uygun göreceği yedek üyeyi boşalan göreve çağırır.

PFDK uyuşmazlık tahkim kuruluna gitmeden önce olan aşamadır. Futbolun kendine özgü yargılama sistemi spor uyuşmazlıklarının belirli yöntemlerle çözümlenmesinin önünü açmıştır. PFDK kararları TFF’nin ulusal anlamda spor uyuşmazlıkları çözüleceği ilk aşamadır.[12]

AFDK ve PFDK’nın çalışma usulleri ise Futbol Disiplin Talimatının 65. Maddesinde düzenlenmiştir. Her 2 kurulda görevlerini yerine getirmek amaçlı olarak haftanın belirli günlerinde toplantı yaparlar. Toplantı, ilgili kurul başkanının çağrısı üzerine salt çoğunluk ile yapılır. Toplantı gündemi başkan tarafından belirlenir. Kararlar hazır bulunanların salt çoğunluğu ile alınır. Kurullar acil işlerde, telefon konferansı, video konferansı veya benzeri başka herhangi bir yöntemle müzakere edebilir ve karar verebilir. AFDK ve PFDK üyelerine katıldıkları toplantı başına TFF Yönetim kurulunca belirlenen huzur hakkı verilir.

 

3. Disiplin Yargılaması Usulü

                        İl Disiplin Kurullarının, AFDK ve PDFK’nın yaptığı disiplin yargılamalarında uygulanması gereken kurallar yine Futbol Disiplin Talimatında düzenlenmiştir. Bu talimatın 73. Maddesine göre öncelikle hakkında disiplin soruşturması yapılan kişinin savunması alınmadan kişiye ceza verilemeyecektir.

TFF nezdinde soruşturma mercileri TFF başkanının görevlendireceği kişiler veya Hukuk Müşavirliği mensubu avukat olan disiplin müfettişleridir.

Hakkında soruşturma yapılacak kişiden savunması AFDK ve PFDK’nın alanına giren işlerde soruşturma merci ya da görevli disiplin kurulu, diğer işlerde ise savunmayı İl Disiplin Kurulu ister.

Savunma süresi savunma isteminin ilgilisine tebliğinden itibaren 48 saattir. Savunma süresinde Hukuk Muhakemesinde olduğu gibi tatil günleri savunma süresi etki etmemekte ve tatil sürelerini uzatmamaktadır. Ancak Futbol Disiplin Yargısındaki diğer süreler HMK’da olduğu gibi evrakın tebliğ edildiği günün ertesi gününden başlamakta ve tatil günlerine denk gelen süreler ilk iş günü mesai bitimine kadar uzamaktadır.

Disiplin yargılamasında esas olan yazılı savunmadır ancak ilgili disiplin kurulu gerek görürse sözlü savunma için bir disiplin kurulu üyesini görevlendirir. Savunmada bulunacak kişi savunmasını ilgili Disiplin Kuruluna yazılı olarak teslim etmek zorundadır.

Amatör müsabakalarda disiplin ihlali nedeniyle hakem tarafından müsabakadan çıkarılan futbolculara ayrıca bir tebligat yapılmasına gerek olmayıp ilgili kişiler 48 saat içerisinde savunma vermek zorundadır. Ancak 48 saatlik savunma süresi verilmesi muhtemel cezanın infazını imkânsız kılacak ise bu süre azaltılabilir.

Profesyonel müsabakalara ve Türkiye birinciliğine varan amatör müsabakalara ait Disiplin Kurulu’na sevk işlemleri soruşturma mercileri, diğer amatör müsabakalara ait sevk işlemleri ise İl Temsilcilikleri tarafından yapılır. Hakemlerin ve gözlemcilerin fiilleri önce Merkez Hakem Kurulu’nca, temsilcilerin fiilleri ise önce Temsilciler Kurulu’nca incelenir ve düzenlenen rapor disiplin müfettişlerine iletilir. Disiplin kurullarına sevk yazılarında olayın özeti, tarihi, müsabakanın kategorisi, cezalandırılması istenen kişi ve kulüplerin isimleri belirtilir.

Disiplin ihlalleri bağlamında görevli kurullar gerektiğinde idari tedbirler almaya yetkilidirler. İdari tedbirler, hakem tarafından disiplin ihlali sonucunda sahadan çıkarılan futbolcu ve görevliler hakkında müsabakadan çıkarıldığı anda, tedbir koymaya yetkili merci tarafından tedbir koyulduğunda ise kararın tebliği ile yürürlüğe girer. Tedbir kararını vermeye yetkili kurullar resen tedbiri kaldırabilir yahut tedbirin kapsamını değiştirebilir. Tedbir kararına itiraz ise tedbir kararının verildiği tarihten itibaren 24 saattir.

Disiplin Yargılaması ise sevk yazısına bağlı olarak soruşturma evrakının görevli kurulun önüne gelmesi ile başlar. Disiplin kurulunca idari tedbir ve savunma hususu öncelikle incelenir. Disiplin yargılaması sırasında disiplin kurulunun gerek görmesi halinde tanık sıfatıyla kişiler dinlenebilecektir. Tanık olarak dinlenmek istenen kişi 2 tebliğ tarihinden itibaren 2 gün içerisinde yazılı olarak tanıklık yapmak zorundadır.

Disiplin kurulu incelenen olay ile sınır olmak kaydıyla soruşturma aşamasından sevk edilmeyen kişiler ve sorumlular hakkında doğrudan soruşturma ve yargılama yapabilir. Konu dışında bir ihlalin gerçekleştiği tespit edilirse bu ihlal TFF Başkanlığı’na bildirilmelidir.

Disiplin Kurulu müsabaka esnasında meydana gelen hakemin kararlarını değiştiremez yahut bozamayacaktır. Disiplin kurulu hakemin saha içerisindeki futbolculara ilişkin disiplin uygulaması olan sarı kart ve kırmızı kart uygulamasını ancak şahısta hata olduğu durumda ortadan kaldırabilecektir.

Disiplin Kurullarınca kararlar hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğu ile alınabilir. Hazır bulunan her üye oy kullanmak zorunda olup çekimser oy kullanamayacaktır. Oy sayılarının eşit olması durumunda ise başkanın oyu belirleyici olacaktır. Kararlar kurulun oluşumunu, tarafların isimlerini, mevcut unsurların bir özetini, yasal gerekçeleri, kararın dayandırıldığı hükümleri, alınan kararın şartlarını, itiraz yollarının bildirimini içerir. Disiplin Kurulu kararlarına karşı TFF Disiplin Talimatı m. 87 vd. gereğince itiraz edilebilecektir ancak yapılan itiraz infazı resen durdurmayacaktır.

4. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu

5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun’un beşinci ve altıncı maddeleri ile bu kanuna göre kabul edilerek 2009 Mayıs ayında yürürlüğe giren TFF Statüsü’nün 54. maddesinde Türkiye Futbol Federasyonunun Hukuk Kurulları sayılmış olup yukarıda izah edilen disiplin kurulları dışında Uyuşmazlık Çözüm Kurulu da bulunmaktadır.

Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, ilk defa 5894 sayılı Kanun’dan önce yürürlükte bulunan 3813 sayılı Kanuna 29.11.2007 tarih ve 5719 sayılı Kanun ile eklenen 12/A maddesi gereğince mevzuatta yer ala­rak futbol yargısı içinde yerini almıştır. UÇK oluşturulmadan önce görev kapsamına giren uyuşmazlıklar TFF Yönetim Kurulu tarafın­dan çözümlenirdi. Hukukçu kişilerden oluşmayan TFF Yönetim Kurulu’nun sportif uyuşmazlıklarda adeta futbol yargısı olarak faali­yette bulunması, disiplin tedbirlerini uygulama yetkisinin olması ciddi eleştirilere neden oluyordu. Bu ve buna benzer eleştiri ve şikâyetleri ortadan kaldırmak amacıyla uluslararası uygulamalar da dikkate alınarak Federasyon Kanunu’nda yapılan değişiklik ile hukuksal ihti­lafların çözümü amacıyla UÇK oluşturuldu.

29.06.2011 tarihinde yapılan TFF Genel Kurulu’nda, UÇK’nın görev ve yetki alanında önemli değişiklikler yapılmış ve bunun sonu­cunda Kurul’un faaliyet alanı oldukça daraltılarak, Kurul fiilen çalı­şamaz hale getirilmiştir. Yapılan değişiklikle uyuşmazlık taraflarına, futbolla ilgili her türlü sözleşmeden doğan ihtilafların çözümü için Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisini kabul edip etmemekte serbestlik tanınması, tarafların ihtilaf sonrasında Kurul’un yetkisini yazılı olarak tanımaları şartına bağlı olarak Kurul’un çalışabilir hale gelmesi, sportif ihtilafların neredeyse tamamının adli yargı önüne gitmesine neden olmuştur. Yapılan düzenleme sonucunda, mecburi tahkim usulünden vazgeçilerek, Kurul çalışması için ihtiyari tahkim usulü benimsenmiş, getirilen yetki şartı sonucunda ihtilafların futbol yargısının dışına çıkartılmasına neden olmuştur.[13]

Kısacası Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Türk Futbolundaki sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların çözümü için oluşturulan ve ihtiyari olan bir kuruldur. 29.06.2011 tarihli değişiklikle birlikte Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na futbolcu ile kulübün birlikte gitmesi aranmaya başlanmıştır. [14] Ancak sportif cezalarla, yetiştirme tazminatına ilişkin ihtilaflar münhasıran Uyuşmazlık Çözüm Kurulu önünde çözülür.[15] 04.12.2007 tarihinde yapılan değişiklikten sonra Uyuşmazlık Çözüm Kurulu futbolda sözleşmeden doğan uyuşmazlıklar konusunda bağımsız ve tamamen hukukçulardan oluşan ilk derece mercidir.  Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun kararlarına karşı ise itiraz merci ise TFF Tahkim Kuruludur.

Türkiye Futbol Federasyonu statüsü madde 55’e göre Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun üyeleri TFF Hukuk Kurullarının yargı yetkisine sahip spor kulüplerin üyesi veya bu kulüplerin iştirak şirketlerinin hissedarı, yöneticisi ve denetim kurulu üyesi olamaz. Yine aynı maddeye göre kurulun görev süresi 4 yıl ile sınırlıdır.

TFF Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu ile diğer kurul ve yan kurullarında görev yapanlar veya futbol kulüplerinde aktif görevde bulunanlar (profesyonel futbol kulüplerinin seçilmiş veya atanmış kurullarında görev alanlar da dâhil olmak üzere) ile profesyonel futbolcular, teknik adamlar, sağlık ekibi, futbol menajerleri, müsabaka organizatörleri Uyuşmazlık Çözüm Kurulu üyeliği yapamazlar.

Kurul üyeleri önüne gelen uyuşmazlıklarda tarafsızlıklarını şüpheye düşürecek sebepler bulunması durumunda önündeki uyuşmazlıktan çekilmelidir. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Talimatı madde 8 de bu durum örnekleme yoluyla sayılmış olup yukarıda disiplin kurulu üyeleri için sayılan haller Uyuşmazlık Çözüm Kurulu üyeleri için de geçerlidir.

Kurul, yargılama faaliyetini aşağıdaki ilkeler çerçevesinde sürdürür:

1. Yargılama faaliyeti sırasında edinilen her türlü bilgi gizli tutulur ve hiçbir şekilde açıklanmaz.
2. Yargılama faaliyeti süresince adil yargılama prensiplerine bağlı kalınır ve tarafların eşit temsili ilkesi gözetilir.
3. Kurul üyeleri kendilerini atayan dernek ve vakıflardan tamamen bağımsız olarak çalışmak zorundadır. Kurul’un hiçbir üyesi yargılama faaliyeti esnasında tarafsızlığına ve bağımsızlığına gölge düşürecek beyan veya davranışlarda bulunamaz.
4. Kurul’un hiçbir üyesi Federasyon’un bir Kurul’u önünde bir tarafın vekili sıfatıyla görev yapamaz.

5. Tahkim Kurulu

Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu 5894 sayılı kanunun 6. Maddesinde ve TFF statüsü ve talimatlarında düzenlenmiştir. 5894 sayılı kanunda oldukça sınırlı bir yasal çerçeve çizmiş olup asıl düzenlemeyi TFF statüsüne ve talimatlarına bırakılmıştır. [16]

5894 sayılı Kanun m. 6/1 uyarınca TFF Tahkim Kurulu bağımsız ve tarafsız bir tahkim merci olup TFF’nin en üst hukuk mercidir. Ayrıca TFF statüsü ve talimatlarda belirtilen uyuşmazlıklar hakkında en üst mercidir. Yani TFF Tahkim kurulu son kararı veren mercidir. [17]

Tahkim kurulunun görev ve yetkileri TFF statüsü m. 62’de düzenlenmiş olup şöyledir:

• Kulüplerle federasyon, federasyonla kulüpler, kulüplerle hakemler, teknik direktör, antrenör, futbolcu, oyuncu temsilcisi, masör, menajer ile diğer yetkililer araların da hâsıl olan anlaşmazlıklar ve ihtilafların vukuu bulması halinde, bu durumlarla alakalı olarak TFF Yönetim Kurulu tarafınca verilen hükümleri araştırır.

 

• Amatör ve Profesyonel Futbol Disiplin Kurullarının kararlarına yapılan itirazları inceler.

 

• Uyuşmazlık Çözüm Kurulu kararlarını inceler.

 

• Kulüp Lisans Kurulu kararlarını inceler.

 

• Etik Kurulu kararlarını inceler.

 

• Yönetim Kurulu tarafından çıkarılan Talimatları inceler

 

• TFF tarafınca yapılan talimatlar, üst normlara aykırı olup olmaması gibi mevzulardaki müracaatları hükme bağlar.

Konusu spor olan uyuşmazlıklarda Tahkim kurulu son kararı verir ve verilen hükümler 5894 sayılı kanun ve TFF statüsü gereğince nihai kararlardır. Bu hükümlerden tahkim kurulunun kararlarına ulusal hiçbir merciye başvurulamayacağı anlaşılmaktadır.[18] Ayrıca bu hükümlerden çıkarılacak bir diğer sonuç ise Tahkim Kurulunun tabiri caiz ise “Futbolun Anayasa Mahkemesi” olduğudur.[19]

Yukarıda saydığımız tahkim kurulunun görev alanına giren kararlar hakkında TFF Statüsü m. 62 gereğince ilgili kararın kendisine tebliğ tarihi yahut talimatın yayım tarihinden itibaren 7 gün içerisinde tahkim kuruluna başvuru yapmak zorundadır.

Tahkim kurulu 6 asil 6 yedek üyeden oluşuyor olup kurulun üyeleri en az 15 yıl meslek tecrübesine sahip hukukçu olmak zorundadır. Seçilen kurulun görev süresi 4 yılla sınırlı olup üyeler kendi arasından 1 başkan ve 1 raportör seçerler.

Tahkim kurulunun toplantı yeter sayısı 5 olup toplantıda alınacak kararlar toplantıda bulunan kişilerin salt çoğunluğu ile alınmaktadır. Oylar eşit ise başkanın oyu belirleyici niteliktedir.

IV. UEFA ( Union of European Football Associations)

Federasyonlar en geniş tabirle spordaki üst kuruluşlardır. Örneğin UEFA, Avrupa kıtasındaki futbol federasyonlarının oluşturduğu konfederasyon, FIBA ise dünya genelinde amatör basketbol federasyonlarının oluşturduğu bir konfederasyon, FİFA da dünya genelinde futbol federasyonlarının oluşturduğu bir konfederasyondur. Dünyada kurulan ilk spor federasyonları İngiltere’de 1863 yılında kurulan, “Football Assocation” ve 1871 yılında kurulan “Rugby-Football Union” isimli kuruluştur. [20]

Uluslararası alanda spor hukukunun pratik uygulamasında en işlevsel olanı ve başarılı çalışmaları olan UEFA’dır. UEFA 53 ülkenin katılımı ile 1954 yılında kurulmuş Avrupa’da futbolu düzenleyen çalışma yapısı ve düzeni ile yerel federasyonlara örnek teşkil eden bir örgüttür.

UEFA’nın kendi bünyesinde yaptığı yargılama 3 başlık halinde incelenebilir. İlki disiplin yargılamalarını gerçekleştiren UEFA Kontrol ve Disiplin Kurulu ve UEFA Tahkim Kuruludur. UEFA Kontrol ve Disiplin Kurulu müsabakalardan sonra toplanıp yapılan müsabakada UEFA Disiplin Talimatı Çerçevesinde raporlar ile tespit edilen disiplin ihlallerini görüşür. Bu kurulun verdiği kararlar nihai olmayıp kararlara karşı 3 gün içerisinde Tahkim Kurulu’na başvuru yapılabilir.

Disiplin yargılamasında 2. Yargı merci UEFA Tahkim Kuruludur. UEFA bünyesinde yapılan yargılamalarda nihai karar mercidir. UEFA Tahkim Kurulu kararları UEFA bünyesinde son karar merci olmakla birlikte bu kararlara da Uluslararası Spor Mahkemesi (CAS)’ne başvuru yolu açıktır. [21]

UEFA’daki yargılamanın 2. Kolu ise FIFA’da bulunmayan sadece UEFA’da bulunan Disiplin Savcılarıdır. UEFA disiplin savcıları günümüzde görev yapan savcılar gibi UEFA çerçevesinde gerçekleştirilen organizasyonları inceler, süreç içerisinde hukuki durumlarda UEFA’yı temsil etmekle yükümlü olup UEFA adına soruşturmalar açabilmektedir.

UEFA’daki yargılamanın son kolu ise UEFA Kulüp Finansal Kontrol Kuruludur. Bu kurulda UEFA Disiplin Kurulu gibi bazı yargılamaları yapmaya yetkilidir. Bu kurul UEFA Kulüp Lisanslama ve Finansal Dürüstlük Talimatında belirtilen kriterlere uygunlukları denetlemekle yükümlüdür.[22]

V.FİFA (Fédération Internationale de Football Association)

Dünyada futbolu örgütleyen diğer önemli örgüt FİFA’dır. Merkezi Zürih’te olan FİFA İsviçre Kanunları çerçevesinde kurulmuştur. FIFA bünyesinde 209 ülke ve 6 konfederasyon bulunmaktadır. Futbolun en önemli kuruluşlarından olan FIFA kendi organizasyonlarındaki uyuşmazlıklar hakkında kendi muhakemesini gerçekleştirmektedir. FIFA’da bünyesindeki yargılamaları FİFA Disiplin Kurulu, FİFA Etik Kurulu ve FİFA Tahkim Kurulu ile gerçekleştirmektedir. Disiplin Kurulu ve Etik Kurulu ilk derece hukuk kurulu iken Tahkim kurulu ise nihai karar kuruludur.

FİFA Disiplin Kurulu FİFA Disiplin Talimatı çerçevesinde oluşan disiplin ihlalleri hakkında ihlal kararı verebilecek mercidir. FİFA Etik Kurulu ise maç içerisinde gerçekleşen ihlallerden ziyade maç dışında gerçekleşecek ihlalleri cezalandırmakla yükümlüdür. Bu durumlara şike, rüşvet gibi durumlar örnek olarak verilebilecektir.

FİFA Tahkim Kurulu ise FİFA bünyesinde son itiraz merci olup Disiplin Kurulunun ve Etik Kurulunun verdiği kararlara karşı itiraz mercidir. Tahkim kurulunun kararları UEFA kararlarında olduğu gibi CAS yoluna açık olup tahkim kararlarına karşı CAS yoluna başvurulabilir.

VI.  SONUÇ

            Ülkemizde TFF bünyesinde disiplin ihlallerini cezalandırmak için 5894 sayılı Kanun ve Futbol Disiplin Talimatı gereğince 3 tane kurul bulunmakta olup bunlar İl Disiplin Kurulu, Amatör Futbol Disiplin Kurulu, Profesyonel Futbol Disiplin Kuruludur. Bu kurulların yanı sıra TFF bünyesinde çeşitli hukuk kurulları bulunmaktadır.

TFF bünyesinde futbolcuların ve kulüplerin arasında oluşan sözleşmeden kaynaklanan problemleri çözmek için Uyuşmazlık Çözüm Kurulu vardır. 29.11.2007 tarihinden 29.06.2011 tarihine kadar UÇK zorunlu bir kurul iken 29.06.2011 tarihinden sonra ihtiyari bir kurul haline gelmiştir. Sportif cezalarla, yetiştirme tazminatına ilişkin ihtilaflara Uyuşmazlık Çözüm Kurulu zorunlu yol olarak belirtilmiş olup bunlar dışında kalan sözleşmesel uyuşmazlıklar taraflarca kararlaştırılmadıysa adli yargıda çözülmektedir. Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun bir ihtisas kurulu olduğu, adli yargıdaki hakimlerin bu konuda ihtisası olmadığı, Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun birkaç ayda uyuşmazlığı çözümlediği, adli yargının yıllar süren uyuşmazlık çözüm süreleri de göz önünde bulundurulduğunda 26.06.2011 tarihinden sonra UÇK’nın bir çok konuda ihtiyari olarak başvurulması, futbol kulüplerinin de tazminatları kısa sürede ödememek istemesinden ötürü ihtiyari olan ve daha kısa süren UÇK yolunu tercih etmeyecekleri göz önünde bulundurulduğunda düzenleme yerinde olmamıştır.

TFF bünyesinde Türkiye’de spor yargısının “Anayasa Mahkemesi” olarak anılan bir diğer kurul ise Tahkim Kuruludur. Tahkim Kurulunun görev ve yetkileri ise TFF Statüsü m. 62’de düzenlenmiştir.

Uluslararası düzeyde ülkemizin üye olduğu iki adet spor konfederasyonu bulunmaktadır. Bunlardan ilki Avrupada’ki futbol organizasyonlarını düzenleyen ve bu bağlamda disiplin yargılaması yapabilen UEFA diğeri ise dünya çapında futbol organizasyonları düzenleyen yine kendi içerisinde ve kendi organizasyonları çerçevesinde disiplin yargılaması yapan FİFA’dır. Her iki yapılanmada da son karar merci tahkim kurullarıdır. Bu konfederasyonların tahkim kurullarının kararlarına itiraz merci olarak ise CAS’a gidilebilecektir. CAS uluslararası spor mahkemesi olup spor hukuku alanına yön veren bir mahkemedir.

 

 

KAYNAKÇA

AKYILDIZ, A (2013)., Sporun Hukuku ve Yargısı, Ankara, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “Ömer Remzi ARIKAN” Armağanı.

AVCI, M. (2012), Spor Federasyonlarının Hukuki Niteliği, İdari Teşkilat İçerisindeki Konumu ve Bağımsızlığı Sorunu, İUHFM, C. LXX.

BIÇAKÇI, L (2013)., Uluslararası Spor Yargılaması, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “ Av. İsmail İNAN” Armağanı, Ankara.

Danıştay 10. D., 25.02.1998, E. 1997/3478, K. 1998/826

Danıştay 10. D., 14.06.2001, E. 1999/5415, K. 2001/2323 K.

EDİS, S./ZEVKLİLER, A./ERTAŞ, Ş./DURMUŞ, T./PETEK, H., Yenilik Doğurucu İşlemden Rücu Etmek Mümkün mü? (Bir Yargıtay Kararının Düşündürdükleri), Prof. Dr. Turhan Tûfan YÜCE’ye Armağan, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.

EGE, Ö. (2020) , Türk Medeni Hukukuna Göre Türkiye’de Spor Kulübü Dernekleri, Doktora Tezi, Kadir Has Üniversitesi Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul.

ERKEKLİ, T. (2017), Spor Hukukunda Tahkim ve Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

GÜLŞEN, R. (2020), Spor Hukuku Genel Esaslar, Ankara, Adalet Yayınevi.

GÜZELOĞLU, A./ KURBAN, T.(2017) , Türkiye’de Futbol Uyuşmazlıklarının TFF Hukuk Kurullarında Çözülmesi: İlk Derece Hukuk Kurulları.

HÜRMÜZ, P.(2015) , Profesyonel Futbol Disiplin Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Yolu, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “ Av. Akın ATASOY’a Armağan”, Ankara.

KOCASAKAL, H.Ö. (2013), Sportif Uyuşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümü ve Spor Tahkim Mahkemesi, İstanbul.

ÖZSOY, S. (2008), Spor Hukukunda Tahkim, Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, Cilt 3 Sayı 1, 2008.

TÜRKKAN, A. (2013), Türkiye Futbol Federasyonu Hukuk Kurulları (Disiplin, Uyuşmazlık ve Tahkim Kurulları), Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu Av. İsmail İnan Armağanı.

ÜNLÜ, T. (2014), Futbol Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümü, Spor Hukuku Yazıları Av. Kısmet KESKİNER Armağanı, İstanbul Barosu, İstanbul.

ŞENOL, T. (2015) , Sporda Şiddet ve Fanatizm, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu Av. Akın ATAKSOY Armağanı.

ŞİRİN, E.F/ SEVİLMİŞ, A. (2019) , Spor Toto Ligi Turgay Şeren Sezonunda Profesyonel Disiplin Kurulu Kararlarının İçerik Analizi, Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 2019.

YALÇINKAYA, C. (2020), Türkiye Futbol ve Basketbol Mevzuatına Göre Spor Disiplin İhlalleri ve Yargılaması, İstanbul Kültür Üniversitesi Doktora Tezi.

 

[1] KOCASAKAL, H.Ö., Sportif Uyuşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümü ve Spor Tahkim Mahkemesi, İstanbul, 2013, s.1.

[2] YALÇINKAYA, C., Türkiye Futbol ve Basketbol Mevzuatına Göre Spor Disiplin İhlalleri ve Yargılaması, İstanbul Kültür Üniversitesi Doktora Tezi, 2020

[3] EDİS, S./ZEVKLİLER, A./ERTAŞ, Ş./DURMUŞ, T./PETEK, H., Yenilik Doğurucu İşlemden Rücu Etmek Mümkün mü? (Bir Yargıtay Kararının Düşündürdükleri), Prof. Dr. Turhan Tûfan YÜCE’ye Armağan, İzmir, 2001, s, 43-44.

[4] AVCI, M., Spor Federasyonlarının Hukuki Niteliği, İdari Teşkilat İçerisindeki Konumu ve Bağımsızlığı Sorunu, İUHFM, C. LXX, s.2, s.17-18.

[5] Danıştay 10. D., 25.02.1998, E. 1997/3478, K. 1998/826 ; Danıştay 10. D., 14.06.2001, E. 1999/5415, K. 2001/2323 K.

[6] ŞENOL, T., Sporda Şiddet ve Fanatizm, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu Av. Akın ATAKSOY Armağanı, s.687,688.

[7] TÜRKKAN, A. Türkiye Futbol Federasyonu Hukuk Kurulları (Disiplin, Uyuşmazlık ve Tahkim Kurulları), Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu Av. İsmail İnan Armağanı, s. 758.

[8] GÜLŞEN, R. Spor Hukuku Genel Esaslar, Ankara, 2020, s. 179.

[9] TÜRKKAN, Av. İsmail İnan Armağanı, s. 759.

[10] GÜZELOĞLU, A./ KURBAN, T., Türkiyede Futbol Uyuşmazlıklarının TFF Hukuk Kurullarında Çözülmesi: İlk Derece Hukuk Kurulları, 2017.

[11] TÜRKKAN, Av. İsmail İnan Armağanı, s. 763.

[12] ŞİRİN, E.F/ SEVİLMİŞ, A., Spor Toto Ligi Turgay Şeren Sezonunda Profesyonel Disiplin Kurulu Kararlarının İçerik Analizi, Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 2019.

[13] HÜRMÜZ, P., Profesyonel Futbol Disiplin Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Yolu, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “ Av. Akın ATASOY’a Armağan”, Ankara,2015

[14] ÜNLÜ, T, Futbol Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümü, Spor Hukuku Yazıları Av. Kısmet KESKİNER Armağanı, İstanbul Barosu, İstanbul, 2014

[15] TFF Statüsü m. 56

[16] AKYILDIZ, A., Sporun Hukuku ve Yargısı, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “Ömer Remzi ARIKAN” Armağanı, ANKARA, s. 95.

[17] ERKEKLİ, T., Spor Hukukunda Tahkim ve Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, m. 45.

[18] ERKEKLİ, Spor Hukukunda Tahkim, s.46.

[19] ÖZSOY, S., Spor Hukukunda Tahkim, Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, Cilt 3 Sayı 1, 2008, s. 18.

[20] EGE, Ö., Türk Medeni Hukukuna Göre Türkiye’de Spor Kulübü Dernekleri, Doktora Tezi, Kadir Has Üniversitesi Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2020, s.45.

[21] BIÇAKÇI, L., Uluslararası Spor Yargılaması, Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “ Av. İsmail İNAN” Armağanı, Ankara, 2013, s. 125.